باسمه تعالی

هیئت الزهراء(س)، حاج آقا زعفرانی، جلسه هفتم «نگرشی نو به نهج‌البلاغه»، 26 بهمن 1390، دوران خلافت حضرت امیر(ع)

1. مرور  جلسه گذشته

• نظر حضرت امیر(ع) درباره پذیرفتن خلافت بعد از قتل عثمان این بود که من وزیر باشم برای شما بهتر است تا خلیفه.
• دلیل پذیرفتن خلافت از سوی امام، اتمام حجت به‌خاطر حضور و اصرار مردم بود.
• سؤال: آیا قبول ولایت منوط به نظر مردم است؟
• در زمان هجوم مردم بیت نکردند تا احساسی نباشد و بیعت را به زمان دیگر موکول کردند.

1. اتمام حجت حضرت امیر(ع) پیش از پذیرفتن خلافت

• ü خطبه ششم نهج‌البلاغه؛ اعلام برنامه حضرت و وضعیت جامعه
  • اوضاع فعلی مانند زمان پیش از بعثت پیامبر(ص) است.
  • حالا که بیعت کردید آزمایش می‌شوید و غربال می‌شوید. موقعیت‌های بی‌جهت حذف می‌شود.
  • سفارش به رعایت تقوی
  • اشاره به اینکه اغلب طرفداران باطل بیشتر از حق‌مداران هستند.

1. وضعیت قاعدین

• عده‌ای با امام بیعت نکردند به نام قاعدین. امام برخلاف رسم، کسی را مجبور به بیعت یا آوردن ضامن برای بیعت‌نکردن نکردند.

1. اصلاحات اقتصادی موردنظر حضرت امیر(ع)

• محوریت اصلاحات اقتصادی حضرت امیر(ع) از میان برداشتن اختلاف طبقاتی به‌بهانه سوابق در اسلام بود.
• حضرت: حتی اگر ببینم این اموال ناحق را مهر زنان کردید برش می‌گردانم.
• در عدل گشایشی است که اگر کسی طاقت آن را نداشته باشد، طاقت ظلم را هم نخواهد آورد.
• در جایی نعمت فراوان ندیدم مگر آنکه در کنار آن حق خورده شده نباشد.
• حضرت اشاره می‌کنند که کارهایی که شما کردید مانند جهاد حسابش با خداست و من بیت المال را باید به مساوات تقسیم بکنم.
• حضرت در مقابل ویژه‌خواهی یکی از از اصحاب اشاره کردند: آیا شما می‌خواهید با ظلم به افرادی که زعامت آنها را دارم طرف‌دار جمع کنم؟ اگر مال خودم بود به مساوات تقسیم می‌کردم چه برسد به مال خدا (بیت‌المال).
• استفاده مال در جایی‌که محل آن نیست اسراف است و انسان را نزد خدا پست می‌کند.
• حتی اگر به افرادی زیاده بدهی خدا تو را از تشکر آنها محروم می‌کند و لزوماً به تو علاقه‌مند نمی‌شوند.

1. نظر امام(ع) درباره برخورد با خواص اجتماعی- سیاسی

• ü بخشی از نامه 53؛ عهدنامه مالک اشتر
  • دوست‌داشتنی چیزها نزد تو چیزی باشد که رضایت عامه مردم را جلب می کند که ناراحتی عمومی مردم رضایت خواص را هم از بین می‌برد. پس سعی بر عدالت با گستره بیشتر باشد.
  • خواص در زمان راحتی خرج زیادی دارند، اما در زمان سختی کمتر کمک می‌کنند. اگر انصاف کنی ناراحت می‌شوند و اگر چیزی خواستند بر آن اصرار می‌کنند و چندان شکرگزار تو نخواهند بود. اگر به آنها ندهی عذر تو را نمی‌پذیرند و در سختی صبر آنها از همه کمتر است.
  • ستون دین و قوام جامعه به عموم مردم هستند، پس میل‌ات به اینها باشد.
• امام(ع) توصیه مغیره بن شعبه درباره اینکه به کارگزاران عثمان دست نزن تا اوضاع به ثبات برسد را نیرنگ می‌خوانند و نمی‌پذیرند. ابن عباس نیز همین نظر را می‌پسندند ولی حضرت نمی‌پذیرند.

1. مقدمات فتنه جمل

• عملکرد امام(ع) باعث ایجاد ناراحتی‌هایی بین افرادی مانند طلحه و زبیر شد. اینان توقع حکومت کوفه و بصره داشتند که حضرت صلاح ندیدند.
• طلحه و زبیر برای حج از مدینه خارج شدند. ازسویی عایشه که در مکه بود ادعا کرد عثمان پیش از قتل از اعمال خود توبه کرده بود و به خون‌خواهی عثمان اقدام کرد.
• این سه تن (عایشه، طلحه و زبیر) هسته «ناکثین» (پیمان‌شکنان) هستند. لشکر حضرت امیر(ع) آنها را بدون سلاح تا «ذی‌قار» دنبال کردند.
• امام(ع) از کوفه برای مقابله با ناکثین کمک خواستند. ابوموسی اشعری، والی آن زمان کوفه، از کمک سر باز زد. لذا حضرت امیر(ع) مالک اشتر را بر کوفه والی کردند و مالک لشکری از آنجا به بصره آوردند.

1. نکته اخلاقی از کلام امام(ع)

• ابن عباس نزد حضرت امیرالمؤمنین(ع) رفت درحالی‌که ایشان مشغول پینه‌زدن کفش بودند. حضرت فرمودند: عمارت بر شما برای من از این کفش مندرس بی‌ارزش‌تر است مگر اینکه ظلمی رادفع کنم یا حقی را اقامه کنم.

لینک صدای حاج آقا زعفرانی

لینک صدای آقای حسام کرمی